Badania jaskiń tatrzańskich – interdyscyplinarna konferencja w Nowym Targu
W ostatnią sobotę (5 grudnia) nowotarski ratusz stał się miejscem ożywionego dyskursu naukowego na temat dziejów odkrywania i badań jaskiń tatrzańskich. Wynikami swoich najnowszych ustaleń podzieliło się kilkunastu badaczy z Polski i Słowacji, którzy uczestniczyli w Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. „Poszukiwacze skarbów, badacze, grotołazi. Z dziejów odkrywania i eksploracji jaskiń tatrzańskich”. Interdyscyplinarną sesję zorganizowało Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział Nowy Targ we współpracy z Urzędem Miasta Nowego Targu, Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem oraz Instytutem Słowackim w Warszawie. Patronat honorowy nad tym przedsięwzięciem objęli wspólnie: Jacek Krupa, Marszałek Województwa Małopolskiego oraz Ivan Škorupa, Konsul Generalny Republiki Słowacji w Krakowie.
Po przywitaniu przez organizatorów: Robert Kowalskiego prezesa PTH w Nowym Targu oraz dr Łukasza Lewkowicza z UMCS w Lublinie, wykład inauguracyjny wygłosiła prof. dr hab. Elżbieta Dumnicka z Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie. Podczas swojego wystąpienia mówiła m.in. na temat badań fauny jaskiniowej w Tatrach Polskich. To dzięki niej uczestnicy dowiedzieli się, że komary zimują w jaskiniach, które muszą spełniać odpowiednie warunki, aby nie wysychały. Mówiła o nietoperzach, studniczkach tatrzańskich, żyjących na niewielkich głębokościach, czy skoczogonkach, które odnaleziono i na terenie Polski.
Pierwszy, przedpołudniowy panel, rozpoczął niezwykle interesujący wykład przygotowany przez zespół w składzie: doktorantki mgr Magdalena Cieśla, mgr Anna Kraszewska oraz prof. Paweła Valde-Nowaka z Uniwersytetu Jagiellońskiego pt „Neandertalczycy i pierwsi Homo sapiens w przełomie Białki”. Wiele z poruszonych w trakcie wykładu wątków, dotyczyło przełomu Białki, gdzie w skałach Obłazowej znajduję się słynna jaskinia, ale także grotom w Tatrach, jak choćby Magurze. Jak się okazuje wiele ciekawych artefaktów odkryto także podczas badań w Sromowcach Niżnych. Lata 70-te XX wieku – jak podkreślała prezentująca wyniki badań Magdalena Cieśla – przyniosły one szereg znalezisk w Pieninach. Badania Obłazowej, która miała być niejako ostatnią szansą, na ciekawe odkrycia, rozpoczęto od stanowiska otwartego. W tym przypadku niemal od razu pojawiły się ciekawe znaleziska. Przy skale odkryto pozostałości obozowiska szałasowego ze schyłku paleolitu z narzędziami krzemiennymi. Następnie podjęto badania właściwej jaskini. –Jaskinia to dla nas taka kieszeń czasu – mówiła Magda Cieśla, wyjaśniała, że Obłazowej można prześledzić ok. 100 lat osadnictwa.
O badaniach nad epoką kamienia w Tatrach mówiły z kolei Katarzyna Kerneder-Gubała i Sylwia Buławka z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Pierwsza przypomniała, że badania jaskiń prowadzono, aby stwierdzić czy był tam człowiek. Były one prowadzone już na przełomie XIX i XX wieku. Prace prowadzono m.in. w jaskini Magurskiej, która bardzo wcześnie została odkryta, ze względu na bliskość kopalni rudy. Potem badania prowadzono na terenie całych Tatr. Znaleziono szczątki narzędzi kamiennych wytworzonych przez człowieka. Natomiast o znaleziskach m. in. narzędziach kamiennych odnalezionych w magazynie instytutu przypomniała Sylwia Buławka. Wyjaśniała, że ślady ludzkie odkryto w dolinie Kondratowej, czy na polanie Białego Potoku w Witowie. Podkreśliła, że ślady bytności ludzkiej odnajdywano też w Pieninach i na Orawie.
Dr hab. Ewa Roszkowska z AWF w Krakowie mówiła o „Oswajaniu” Alp i O kształtowaniu się relacji człowieka z górami do połowy XIX stulecia, a mgr Michał Grabowski z Uniwersytetu Warszawskiego mówił o Jaskiniach okiem XVII-wiecznych poszukiwaczy skarbów – na podstawie spisków tatrzańskich. Ciekawy wykład pt. „Historia poznania jaskiń tatrzańskich – zarys problematyki wygłosił dr Łukasz Lewkowicz z UMCS w Lublinie. Natomiast o Tajemniczej śmierci w Jaskini Mylnej mgr Zbigniew Ładygin z Tatrzańskiego Parku Narodowego. Z kolei o napisach naskalnych w Jaskini Magurskiej mówili: Sylwia Solarczyk z Witowa i dr Adam Szynkiewicz z Wrocławia. W podsumowaniu pierwszej części zabrał głos m.in. Apoloniusz Rajwa znany w środowisku taternik jaskiniowy i speleolog.
W części popołudniowej głos zabierali głównie słowaccy badacze i speleolodzy m.in.: mgr Lukáš Vlček, PhD., Peter Ševčík z Speleo Bratislava, Dušan Hutka z Speleoklub Tisovec czy doc. RNDr. Peter Magdolen, PhD. z Speleo Bratislava. Konferencji towarzyszyła również wystawa fotograficzna pt. „Speleofotografia” przygotowana przez ing. Pavol Kočiš z Speleoklub Cassovia, Košice. Konfernecję zakończyła projekcja filmu dokumentalnego pt. „Hľadači tieňa” (Poszukiwacze cienia) z wprowadzeniem Pavola Barabáša z K2studio, Bratislava.
Międzynarodowa konferencją naukowa została zrealizowana przy wsparciu finansowym i organizacyjnym Wydziału Promocji Urzędu Miasta Nowego Targu. Niezwykle interesujące materiały promocyjne dot. udostępnionych jaskiń oraz innych zabytków przygotowało Narodowe Centrum Turystyki Słowackiej w Warszawie.
Tekst i zdjęcia: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu.
