Kadeci–laureaci – na szlaku Armii Andersa
Piękna, ciekawa i pouczająca tygodniowa wyprawa do słonecznej Italii stała się udziałem szóstki kadetów z Prywatnego LO dla Młodzieży w Szkołach Średnich im. prof. Venuleta. Taką wspaniałą nagrodę odebrali laureaci pierwszej edycji konkursu dla klas mundurowych „Żołnierze w służbie historii”, organizowanego przez Biuro Edukacji Narodowej IPN wspólnie z Ministerstwem Obrony Narodowej.
W konkursie wzięło udział ponad 70 szkół z całej Polski. 12 zespołów (w tym dwa z Prywatnego LO w Nowym Targu) weszło do ścisłego grona laureatów, a wyróżnienia zdobyło 6 reprezentacji.
Uroczysty finał konkursu – zorganizowany w warszawskim Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki - już przyniósł nowotarskim kadetom dużą satysfakcję: na trzy filmy prezentowane szerokiej publiczności, dwa były właśnie ich dziełem. Dzięki nim inni uczestnicy poznali postaci „bohaterów września 1939 r.” – żołnierzy walczących w kampanii wrześniowej: por. Stanisława Nenko i kpt. Włodzimierza Wolnego oraz ich losy we wrześniu 1939 r.
Laureaci z nowotarskiego PLO to Justyna Kmin, Katarzyna Błazoszek, Patryk Rayski z klasy III oraz Marcin Jandura, Marcin Owsiak i Filip Kiszczyński z klasy II. Opiekunem merytorycznym podczas konkursu, także podczas wyjazdu edukacyjnego z ramienia szkoły był mjr Krzysztof Tekiel. To grono, po zwiedzeniu - na specjalne zaproszenie Kancelarii Prezydenta RP- Pałacu Prezydenckiego i Zamku Królewskiego, wyruszyło szlakiem Armii gen. Andersa w stronę słonecznej Italii.
Edukacyjna podróż zaczęła się od zwiedzenia Twierdzy Modlin - jednego z największych i najlepiej zachowanych w Polsce zespołów umocnień, z najdłuższymi w Europie koszarami, rozciągającymi się na ponad 2 kilometry. We wrześniu 1939 roku stacjonował tu sztab Armii Modlin, a od połowy miesiąca fortece zaczęły obsadzać odziały Armii Łódź. Atakowana, ostrzeliwana i bombardowana z powietrza Twierdza skapitulowała 29 września 1939 roku.
Po opuszczeniu Modlina laureaci wyjechali na szlak 2. Korpusu Armii gen. Władysława Andersa i… legendarnego niedźwiedzia Wojtka.
Hołd walecznym rodakom młodzież oddała pod murami klasztoru benedyktynów na wzgórzu Monte Cassino, zdobytym 18. maja 1944 roku, m.in. przez żołnierzy 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Razem z ponad tysiącem poległych podczas oblężenia żołnierzy Rzeczypospolitej (różnych narodowości), na polskim cmentarzu spoczywa tu sam gen. Anders.
Pełne zabytków niemieckie Drezno - stolica Saksonii związanej niegdyś unią personalną z Rzecząpospolitą poprzez dynastię Wettynów – było kolejnym punktem na trasie. Norymbergia to z kolei miejsce, skąd w III Rzeszy wyszły przesądzające los ludności żydowskiej – tzw. ustawy norymberskie i gdzie Międzynarodowy Trybunał sądził potem zbrodniarzy wojennych.
Droga laureatów wiodła następnie przez Monachium, stolicę Bawarii i Dachau – pierwszy w Europie i „wzorcowy” niemiecki obóz koncentracyjny, gdzie trafiło wielu polskich naukowców i duchownych.
Wspaniałe widoki towarzyszyły pokonywaniu alpejskiego odcinka trasy. Spotkanie z historią, włoską architekturą i sztuką zaczęło się w Weronie – mieście rozsławionym przez Dantego i Szekspira, pełnym wspaniałych zabytków z czasów rzymskich. Nad pobliskie jezioro Garda, do Spiazzi, turystów i pielgrzymów ściąga malownicze sanktuarium w skale, gdzie króluje Madonna della Corona.
Głównym celem podróży było oczywiście Monte Cassino. Młodzież wspięła się na wzgórze ofiarne 593, gdzie najcięższe walki toczyły bataliony Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Koło ruin klasztoru Santa Maria dell' Albaneta przeszła na pole bitwy 4. pułku pancernego, by następnie, na polskim cmentarzu, uczcić bohaterstwo żołnierzy, którzy w 1944 roku otworzyli wojskom alianckim drogę do Rzymu. Tego, co wcześniej nie udało się doświadczonym oddziałom Brytyjczyków, Hindusów i Nowozelandczyków, mimo dotkliwych strat i wycieńczenia dokonali bezprzykładnie dzielni Polacy.
Po II wojnie światowej rząd włoski odbudował klasztor, a papież Paweł VI rekonsekrował go w 1964. Dziś można podziwiać dziedziniec i wnętrza tego wspaniałego zabytku, który kryje grób świętego Benedykta, patrona Europy.
W czasy krucjat przeniósł naszą młodzież kolejny etap podróży – do sanktuarium w Loreto z XV-wieczną bazyliką, zabytkami starożytności i słynną rzeźbą Madonny. Kaplicę polską w bazylice zdobią freski przedstawiające dwa najświetniejsze polskie zwycięstwa – odsiecz wiedeńską w 1683 r. i bitwę warszawską 1920. Cmentarz w Loreto to miejsce spoczynku żołnierzy 2 Korpusu.
Ankonę – ważny port nad Adriatykiem – po ciężkich walkach, bez użycia artylerii, 2. Korpus Polski zdobył w lipcu 1944 roku. Z tego rejonu blisko już było do Rimini ze starożytnym Mostem Tyberiusza, Łukiem Augusta i zamkiem rodu Malatesta.
A w Bolonii, na największym polskim cmentarzu wojskowym Italii, młodzież kolejny raz mogła złożyć hołd polskim żołnierzom, którzy przed 74 laty wkroczyli tu przez Porta Maggiore.
Dzieje 2. Korpusu Polskiego zakończyły się w 1947 r., jego rozwiązaniem. Tylko część żołnierzy zdołała wrócić do kraju, a część przetransportowano do Wielkiej Brytanii. Większość z nich pozostała na emigracji.
Zyskiem z wyprawy szlakiem 2. Korpusu są dla kadetów- laureatów wrażenia i widoki, które na długo zostaną w pamięci i pod powiekami, ale przed wszystkim – pogłębienie wiedzy o II wojnie, starożytności i renesansie, dotknięcie śladów wielkiej historii.
Tekst i fot.: Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Młodzieży w Nowym Targu
