Archeologia gór – międzynarodowa sesja naukowa w stolicy Podhala
Przez dwa dni piątek i sobotę (13-14.10) w Muzeum Podhalańskim im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu obradowali archeolodzy z wielu ośrodków naukowych z kraju i zagranicy. Wśród uczestników, którzy zaszczycili sesję swoją obecnością, byli wybitni specjaliści w swoich dziedzinach z nestorem polskiej archeologii prof. Janem Eugeniuszem Machnikiem z Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie na czele. W Nowym Targu można było wysłuchać wystąpień m.in. prof. Renaty Madyda-Legutko (Uniwersytet Jagielloński), prof. Pawła Valde Nowaka (Uniwersytet Jagielloński), prof. Stanisława Kołodziejskiego (Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie) czy dr Patricka Cuthbertsona (Department of Early Prehistory and Quaternary Ecology, Eberhard Karls Universität Tübingen; Institute of Archaeology, University of Oxford).
Uczestnikami sesji byli ponadto badacze i innych ośrodków naukowych jak: Archeologický ústav SAV Nitra, Oravske Muzeum v Dolnym Kubine, Instytut Archeologii - Uniwersytet Jagielloński, Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, Instytut Archeologii - Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Instytut Archeologii - Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Archeologii i Etnologii PAN we Wrocławiu, Muzeum Podkarpackie w Krośnie i Polskie Towarzystwo Historyczne w Nowym Targu.
Wszystko to za sprawą organizowanej w stolicy Podhala Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. „Archeologia Gór. In Memoriam Profesor Andrzej Żaki”. Sesja poświęcona była pamięci zmarłego w 2017 r. wybitnemu polskiemu archeologowi profesorowi Andrzejowi Żakiemu (1923 - 2017). Był on jednym z pionierów i wieloletnim badaczem najstarszego osadnictwa obszarów górskich, współtwórcą czasopisma Acta Archaeologica Carpathica i twórcą Karpackiej Ekspedycji Archeologicznej z siedzibą w Krakowie. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż właśnie w Nowym Targu odbywały się spotkania KEA. Osiągnięcia badawcze misji, zarówno na terenie Polski, jak i obszarów sąsiednich, ale też znacznie oddalonych (Peru, Australia i Oceania), przyczyniły się do rozwoju badań archeologicznych oraz przybliżenia problematyki najstarszego osadnictwa górskiego.
Tematyka konferencji była ściśle związana z działalnością naukową Profesora. „Archeologia gór” to termin zdefiniowany przez Niego na łamach pierwszego numeru czasopisma Acta Archaeologica Carpathica. Problematyka sesji koncentrowała się wokół najstarszego osadnictwa obszarów górskich na tle przemian środowiska przyrodniczego. Tematy referatów, których można było wysłuchać, odnosiły się zarówno do najstarszych okresów dziejów człowieka w obrębie obszarów górskich ale także wczesnego i późnego średniowiecza, ujętych w ramach badań archeologicznych.
Podczas konferencji nie zabrakło prezentacji wyników najnowszych badań dotyczących także naszego regionu. Zespół pod kierunkiem prof. Pawła Valde-Nowak w składzie mgr Anna Kraszewska, mgr Magdalena Cieśla, omówił szczegółowo swoje najnowsze odkrycia jakich dokonał w Jaskini w Obłazowej koło Nowej Białej. Z kolei mgr Maciej Wawrzczak (Instytut Archeologii i Etnologii PAN) i dr Marian Sojak (Archeologický ústav SAV Nitra) zapoznali uczestników z sesji z historią i aktualnym stanem badań nad słowacką częścią Pienin (od Červeneho Kláštoru do Litmanovej) na tle porównawczym z Pieninami polskimi. Równie intersujący był wykład mgr Sylwii Buławki (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa) i mgr Katarzyny Kerneder-Gubała (Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa), który koncentrował się na przedstawieniu rysu historycznego i aktualnego stanu badań najstarszych śladów osadnictwa jaskiniowego w Tatrach Polskich.
Konferencja archeologiczna jak miała miejsce w nowotarskim ratuszu to kolejne znaczące przedsięwzięcie naukowe organizowane przez Muzeum Podhalańskie im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu. Warto wspomnieć, iż wiosną br. w stolicy Podhala odbyła się równie interesująca międzynarodowa i interdyscyplinarna sesja z udziałem gości z Polski, Słowacji, Węgier, Rosji i Ukrainy. Inicjatywy o charakterze naukowym, jakie w ostatnim czasie podejmowane są przez muzeum to przede wszystkim zasługa jego nowego kierownictwa w osobie Roberta Kowalskiego, który w ciągu ostatniego roku wyraźnie zmienił dotychczasowy, przede wszystkim wystawienniczy, profil placówki.
Inicjatorem i organizatorem konferencji było Muzeum Podhalańskie im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu w kooperacji z Instytutem Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Instytutem Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie oraz Polskim Towarzystwem Historycznym przy współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury i Urzędem Miasta Nowego Targu.
Tekst i zdjęcia: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu.
