3 Maja na drukach ulotnych - nowa wystawa w Muzeum Podhalańskim
Z okazji kolejnej uroczyście obchodzonej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w salach reprezentacyjnych nowotarskiego ratuszu otwarto wystawę historyczną zatytułowaną „3 Maja oraz inne uroczystości patriotyczne w drukach ulotnych ze zbiorów Muzeum Podhalańskiego im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu”. Ekspozycja przygotowana wspólnie przez Muzeum Podhalańskie oraz Polskie Towarzystwo Historyczne pokazuje zaledwie małą część liczącego kilkaset egzemplarzy zbioru cennych druków, które wyszły z wiedeńskiej maszyny w drukarni Ignacego Borka, przemianowanej potem na Drukarnię Podhalańską. Ten zakład obsługiwał nie tylko Nowy Targ, ale i okoliczne miejscowości, włącznie z ze Szczawnicą, Rabką i Zakopanem. Dopełnieniem ekspozycji są liczne artykuły z lokalnej prasy archiwalne zdjęcia ilustrujące patriotyczne, społeczne wydarzenia na Podhalu, w tym m.in. wizytę prezydenta Ignacego Mościckiego. Autorami tej wyjątkowej wystawy są Dominika Wolska, Joanna Voit i Robert Kowalski. O stronę graficzną natomiast zadbał Gabriel Wolski.
Po wernisażu zaprezentowano niezwykle interesujący, 20-minutowy filmowy dokument pt. "This is Poland". Dzieło Eugeniusza Cękalskiego, tworzone w roku 1940, w telegraficznym skrócie ujmuje charakter narodowy, dokonania i ambicje odrodzonego państwa, także bohaterstwo żołnierzy walczących w wojnie obronnej 1939 r. Film robiony był ku pokrzepieniu ducha Polaków rozbitych agresją z kilku stron, ale dzielnie zbierających siły do walki u boku brytyjskiego sojusznika. Co ciekawe – jedna trzecia filmowych ujęć, ukazujących żywy folklor i religijność Polaków, kręcona była na Podhalu. Pokazana jest i eskadra powietrznego Dywizjonu 300, w którym walczyło kilku Podhalan.
Wystawę druków będzie można oglądać na parterze ratusza do Nocy Muzeów tj. do soboty 14 maja 2016 r.
Cenną kolekcją Muzeum Podhalańskiego im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu jest zbiór muzealiów reprezentujący nowotarskie drukarstwo. Kolekcja pochodzi z Drukarni Ignacego Borka, która działała w Nowym Targu od 1898 r. W 1927 r. drukarnia zmieniła nazwę na Drukarnię Podhalańską. Zachowało się XIX- to wieczne wyposażenie oficyny z wiedeńską maszyną drukarską, maszyną drukarską dociskową służącą do druku mniejszych wydawnictw, stołem z prasą i gilotyną do cięcia papieru, regałem zecerskim, kompletem drewnianych czcionek i innymi akcesoriami drukarskimi.
Z zakładu wychodziły najrozmaitsze druki, począwszy od biletów wizytowych i etykiet, przez zaproszenia, reklamy, nekrologi, druki urzędowe, kalendarze, aż do broszur i książek. Z usług Drukarni korzystały firmy, organizacje i urzędy nie tylko z Nowego Targu, ale też z Zakopanego, Szczawnicy, Rabki i innych okolicznych miejscowości. Wraz z drukiem, do Nowego Targu zawitała też lokalna prasa, pierwsze tytuły, jakie wyszły z oficyny to: „Nowiny Podhalańskie”, „Echo Tatrzańskie”, a w latach 1913-1936 „Gazeta Podhalańska”, którą w 1936 r. przemianowano na „Gazetę Podhala”. Prasa, obwieszczenia, odezwy, afisze realnie oddziaływały na życie mieszkańców, nie tylko informowały o bieżących wydarzeniach w mieście, na Podhalu, w Polsce i na świecie, ale także kształtowały postawy obywatelskie.
Na wystawie zaprezentowano afisze, odezwy poprzez które zawiadamiano mieszkańców Nowego Targu, ale również Zakopanego, Rabki czy Szczawnicy o rozmaitych patriotycznych uroczystościach i manifestacjach takich jak: obchody kolejnych rocznic święta 3 Maja, wybuchu Powstania Listopadowego i Powstania Chochołowskiego, Odsieczy Wiedeńskiej, ale również święta 1 Maja, uroczyste imieniny Marszałka Józefa Piłsudskiego i Prezydenta Ignacego Mościckiego, akademie oraz wieczornice ku czci poetów: Juliusza Słowackiego, Henryka Sienkiewicza, Kazimierza Tetmajera, Władysława Orkana, uroczystości Święta Młodzieży, Święta Morza, Święta Żołnierza, nabożeństwa żałobne za Legionistów, uroczystości poświęcenia sztandaru Związku Hallerczyków z udziałem gen. Józefa Hallera, wizyty Prezydenta prof. Ignacego Mościckiego na Podhalu czy otwarcia pierwszego lotniska turystycznego LOPP w Nowym Targu, Zjazdu Podhalan w Białym Dunajcu i Poroninie oraz szereg innych.
Ekspozycja została uzupełniona drukami zaproszeń i kart wstępu na organizowane uroczystości oraz archiwalnymi numerami ówczesnej prasy: „Gazety Podhalańskiej”, „Gazety Podhala”, „Nowego Dziennika” oraz „Warszawskiego Dziennika Narodowego”, obszernie relacjonującymi na swoich łamach wydarzenia przywołane na afiszach. Całość dopełniają fotografie dokumentujące przebieg uroczystości organizowanych m.in. w Nowym Targu, Chochołowe czy Białym Dunajcu.
Prezentowane na wystawie druki ulotne pochodzące w zdecydowanej większości ze zbiorów Muzeum Podhalańskiego, ale również Archiwum Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu, są unikalne i stanowią skarbnicę wiedzy o życiu społeczno - kulturalnym w Nowym Targu i na Podhalu.
Tekst: Joanna Voit, Dominika Wolska, Robert Kowalski.
Zdjęcia: Anna Szopińska, Szymon Pyzowsk.
