Kampania Polska 1939 – nowa wystawa czasowa w Muzeum Podhalańskim
W Muzeum Podhalańskim im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu otwarta została nowa wystawa czasowa zatytułowana „Kampania Polska 1939 w dokumencie i na fotografii. Podhale – Orawa – Spisz – Pieniny – Beskidy.” Na ekspozycji przygotowanej we współpracy z Polskim Towarzystwem Historycznym w Nowym Targu, znalazło się szereg nieznanych i nie publikowanych dotychczas fotografii dokumentujących krwawe zmagania polskich żołnierzy z niemieckim i słowackim agresorem. Temu ostatniemu poświecono dwie tablice, na których można m.in. przeczytać fragment protokołu podpisanego 21 listopada 1939 r. w Berlinie przez Matúša Černáka posła pełnomocnego Republiki Słowacji oraz Joachima Ribbentropa Ministra Spraw Zagranicznych III Rzeszy, na mocy którego, z pogwałceniem prawa międzynarodowego, Spisz i Orawa zostały wcielone do Republiki Słowackiej. Dokumentowi towarzyszą dwa zdjęcia ilustrujące akt podpisania w/w protokołu.
Na przygotowanej wystawie pokazano także szereg niezwykle cennych eksponatów. Wśród nich jest jeden z dwóch zachowanych w Polsce gipsowych emblematów Straży Granicznej, jaki znajdował się na posterunku SG w Łapszach Niżnych. Przez szereg lat ta bezcenna pamiątka była skrzętnie ukrywana wpierw przez Benedykta Jachymka funkcjonariusza Str. Gr., a następnie śp. kpt. Jana Mariana Kacwina, który ostatecznie przekazał ją do nowotarskiego muzeum.
Niezwykle cenne pamiątki związane z por. Tadeuszem Stefaniszynem poległym 2 września 1939 r., udostępnione zostały przez Dyrekcję Zespołu Szkół Podstawowej i Gimnazjum w Spytkowicach. Na ekspozycji można obejrzeć zdjęcia bohaterskiego oficera, jego wizytówkę oraz Krzyż Virtuti Militari nadany mu pośmiertnie. Ze zbiorów szkolnej izby pamięci pochodzą także inne bardzo cenne eksponaty m.in. ogniowo gąsienicy z rozbitego niemieckiego czołgu lekkiego PzKpfw I, hełmy poległych niemieckich żołnierzy, czy też celownik plot. do ręcznego karabinu maszynowego Browning wz. 28.
Równie cenne eksponaty pochodzą z kolekcji Michała Maciaszka Prezesa Stowarzyszenia Miłośników Polskiej Barwy i Broni „Perkun”. Są to m.in. oryginalne karabiny Mauser używane przez polskich żołnierzy podczas kampanii wrześniowej. Niezwykle interesujące pamiątki udostępniło także Muzeum Czynu Zbrojnego Żywiecczyzny z Żywca. Wśród nich są min. pociski artyleryjskie, do armaty ppanc., do granatnika ale również kompletny mundur polowy żołnierza Wehrmachtu.
Nie zabrakło oczywiście eksponatów należących do Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu. Gro zdjęć zaprezentowanych na wystawie pochodzi właśnie z zasobów archiwum PTH, ale także m.in. kompletny mundur polowy żołnierza polskiego, artefakty odnalezione w trakcie badań terenowych w Tylmanowej i Wietrznicy. Ciekawostką jest replika klatki na gołębie, jaką mieli na przełęczy Knurowskiej żołnierze patrolu z Batalionu KOP „Żytyń”.
Te i inne równie interesujące pamiątki, zdjęcia, dokumenty, mapy i szkice można oglądać w nowotarskim ratuszu do końca października w godzinach pracy muzeum, a także w soboty po wcześniejszym umówieniu.
Wystawę historyczną zorganizowało wspólnie: Muzeum Podhalańskie im. Czesława Pajerskiego, Polskie Towarzystwo Historyczne oraz Miejski Ośrodek Kultury w Nowym Targu. Autorem scenariusza i opracowania merytorycznego wystawy jest Robert Kowalski, natomiast oprawę graficzną zapewniła Wiktoria Kowalczyk, oboje pracownicy nowotarskiej placówki muzealnej.
Tekst i zdjęcia: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu.
