Jubileusz 75-lecia Teatru Lalek „Rabcio”
Za nami uroczystość niezwykłego jubileuszu – Teatr Lalek „Rabcio” obchodził swoje 75-lecie. Warto przypomnieć, że to instytucja kultury, której organem prowadzącym jest Powiat Nowotarski. Rabczański Teatr to placówka kulturalna, które działalność jest powszechnie znana w Polsce. Warto tutaj przypomnieć, że premiera pierwszego spektaklu odbyła się w 1949 roku i od tamtego czasu Teatr nieprzerwanie działa do dzisiaj. Z okazji jubileuszu zespół Teatru przygotował premierę spektaklu: stworzenie świata według „Rabcia” czyli „Pieśń Góry”, opartego na wielu symbolach, mitach i legendach oraz tradycji Podhala. W uroczystościach jubileuszu 75-lecia Teatru oprócz starosty nowotarskiego Tomasza Hamerskiego wzięli również m.in. Senator RP Jan Hamerski, posłowie: Anna Paluch i Edward Siarka. Województwo Małopolskie reprezentowali: Monika Gubała dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Marszałkowskiego oraz radny wojewódzki Jan Piczura. Nie zabrakło również burmistrza Rabki-Zdroju Leszka Świdra. Teatr Lalek „Rabcio” uhonorowany został przez władze Powiatu Nowotarskiego „Medalem Pamiątkowym Podhala”, który jest przyznawany za szczególne osiągnięcia dla rozwoju regionu m.in. w sferze kultury. Podczas uroczystej Gali wręczone zostały również odznaczenia i wyróżnienia przyznane m.in. przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorządu Województwa Małopolskiego w tym Srebrny Medal „Polonia Minor” dla Teatru Lalek „Rabcio” w Rabce-Zdrój. Oczywiście nie zabrakło również jubileuszowego tortu oraz symbolicznej lampki szampana.
Historia Teatru Lalek „Rabcio” w Rabce-Zdroju rozpoczęła się praktycznie po II wojnie światowej, kiedy to odnotowano w Polsce wiele zachorowań dzieci na gruźlicę. Rabkę-Zdrój wyznaczono - ze względu na klimat na główny ośrodek leczenia tej groźnej choroby. Dokładnie w 1949 roku przy ówczesnym Referacie Pedagogicznym powstał lalkowy teatr dla dzieci, którego pomysłodawczynią była Stanisława Rączko, przedwojenna harcerka, a w czasie wojny łączniczka Armii Krajowej dla kurierów przechodzących przez Tatry. Zespół aktorski tworzyły nauczycielki, wychowawczynie i pielęgniarki oraz sympatycy. Należały do niego m. in. słynne później aktorki Teatru: Dorota Stojowska i Maria Serafin, córka Stanisława Ciężadlika. Pierwsza premiera odbyła się w listopadzie 1949 roku, kiedy to wystawiono adaptację baśni Marii Konopnickiej „O krasnoludkach i sierotce Marysi” w opracowaniu Romana Chrząstowskiego i reżyserii Stanisławy Rączko. Przedstawienie zagrano 38 razy dla trzech tysięcy widzów. Po 75 latach nieprzerwanej działalności Teatru dla uczestników jubileuszu zespół teatralny przygotował premierę spektaklu stworzenie świata według „Rabcia” czyli „Pieśń Góry”, opartego na wielu symbolach, mitach i legendach oraz tradycji Podhala. Bezpośrednio po niej odbyła się uroczysta gala podczas której jubilatowi przekazano liczne odznaczenie i wyróżnienia, które uhonorowały dorobek tej placówki kulturalnej.
Teatr Lalek „Rabcio” jest mi szczególnie bliski, tym bardziej że sam prywatnie grywam w amatorskim teatrze w Szczawnicy. Ale już poza tą dygresją chcę podkreślić, że jest mi niezmiernie miło, że z moimi współpracownikami mogę uczestniczyć w tak ważnym wydarzeniu. Jubileusz jest świetną okazją, aby podziękować wszystkim, którzy przez te lata byli zaangażowani w znakomitą działalność Państwa Teatru. Placówki, której oferta artystyczna jest nieodłączną i ważną częścią nie tylko Powiatu Nowotarskiego czy Małopolski, ale i całej Polski. Jednocześnie w uznaniu Państwa pracy w imieniu nas wszystkich przekazuję dzisiaj „Medal Pamiątkowy Podhala”, który jest przyznawany za szczególne osiągnięcia dla rozwoju regionu m.in. w sferze kulturalnej. Życzę Wam wszystkim dalszej owocnej pracy i kolejnych sukcesów artystycznych – mówił starosta nowotarski Tomasz Hamerski.
Warto tutaj podkreślić, że Teatr Lalek „Rabcio” przez długie lata był bezdomny. Nie miał stałych pomieszczeń na próby, pracownie, magazyny, administrację. Udostępniano mu różne lokale, ale nie miał sali widowiskowej. Premiery dawał w sanatoriach i w szkołach i niektóre odbywały się poza Rabką - w Myślenicach czy Porębie Wielkiej. Z czasem uzyskał pozwolenie na regularne występy w sali widowiskowej w budynku restauracji „Gwiazda” na ul. Parkowej 1. Następnie, gdy w latach 80-tych przerobiono pomieszczenia przy ul. Podhalańskiej 6, obok administracji i pracowni, powstała również widownia dla 100 osób - jej przestrzeń służyła za scenę i widownię, salę prób i miejsce do malowania dekoracji. W 1990 roku, gdy upadły plany związane z „Gwiazdą” wynajęto na salą teatralną budynek Domu Parafialnego przy Kościele Św. Marii. Ostatecznie w 2020 roku Teatr doczekał się nowej siedziby wybudowanej z myślą o zapewnieniu jak najlepszych warunków dla tej instytucji kulturalnej.
-Współpracowaliśmy przez 20 lat, podczas których borykaliśmy się z utworzeniem dla Państwa siedziby dostosowanej do waszej działalności. Dzięki waszemu zaangażowaniu, determinacji, waszemu sercu i przyjaciołom ten teatr powstał. Cieszę się, gdy widzę tyle osób, które są nagrodzone – podkreślał Krzysztof Faber były wice starosta nowotarski.
Nowa siedziba powstała w sąsiedztwie Muzeum Władysława Orkana znajdującego się w zabytkowym, modrzewiowym kościółku p.w. Św. Marii Magdaleny z początku XVII wieku oraz wybudowanego w stylu neogotyckim, w latach 1902-1908 Kościoła św. Marii Magdaleny. Taka lokalizacja obiektu infrastruktury kultury pozwoliła na mocne powiązanie budynku Teatru z otoczeniem i zbudowanie tożsamości miejsca o silnej funkcji kulturalnej dla miasta Rabka- Zdrój i okolicy.
Wasza działalność to nieoceniony dorobek artystyczny, dziesiątki spektakli i kilka pokoleń widzów. Centrum Sztuki „Mościce” prowadzone przez Województwo Małopolskie prezentuje Państwa dorobek w ramach Teatru Młodego Widza. Bardzo dziękuję za zaproszenie na ten niezwykły jubileusz, Teatr Lalek „Rabcio” jest nierozerwalnie związany z uzdrowiskiem. I dlatego można powiedzieć, że ta uzdrowicielska moc Teatru jednocześnie łączy się z państwa szacunkiem dla lokalnego dziedzictwa. Zaowocował on między innymi unikalnymi inscenizacjami, które nawiązywały do góralskiego folkloru, przywołując lokalne legendy i baśnie, a także nawiązując do kojarzonych z Małopolską dzieł. Z okazji tak pięknego jubileuszu chciałabym złożyć na ręce dyrektor placówki podziękowania dla wszystkich osób, które były i są związane z dorobkiem rabczańskiej sceny. Dziękuję Państwu za pasję, zaangażowanie i wszystkie pomysły pozostawione w spektaklach, występach i projektach Teatru. Życzę, aby w kolejnych latach towarzyszyły Wam wielkie sukcesy, wartościowe inspiracje oraz pozytywny odbiór ze strony publiczności. I oczywiście życzę co najmniej 100 lat dla Teatru Lalek „Rabcio” – napisała w liście z okazji wydarzenia Iwona Gibas członek Zarządu Województwa Małopolskiego.
Teatr Lalek Rabcio odznaczony został przez Województwo Małopolskie Srebrnym Medalem Polonia Minor, a w jego imieniu odznaczenie odebrała dyrektor Krystyna Kachel. Honorowa Odznaka Województwa małopolskiego - Krzyż Małopolski, którą otrzymały osoby związane z placówką, to honorowe wyróżnienie osób, które przez działania na rzecz społeczności lokalnych przyczyniają się do rozwijania społeczeństwa obywatelskiego i wzbogacają dorobek regionu. Złotą odznaką został uhonorowany Piotr Serafin a srebrną - Filip Bochenek i było nie jedyne uhonorowanie tego wieczoru. Odznaczenia wręczała Monika Gubała dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego oraz radny wojewódzki Jan Piczura.
Z kolei Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznał Brązowy Medal Zasłużony w Kulturze Gloria Artis Piotrowi Serafinowi, który pracuje w Rapciu od 45 lat, występował też w blisko 80 sztukach i jest fundamentem zespołu. Drugi medal Gloria Artis przypadł w udziale całemu zespołowi Teatru Lalek Rabcio. Kolejnych dziewięcioro pracowników zostało odznaczonych przez ministerstwo kultury za wyróżniającą postawę w tworzeniu i upowszechnianiu kultury polskiej odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej. Przyznano również Honorowe Dyplomy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, teatrowi wspomniany już „Medal Pamiątkowy Podhala przez Powiat Nowotarski, a pracownicy dyplomy dyrektorskie.
Opracowanie tekstu i fotografie: P. Bolechowski
